Het aantal menselijke ogen en oren op straat neemt, als gevolg van de vergrijzing, af. Drones en sensoren helpen het tekort aan te vullen, zorgen voor een goed overzicht en helpen bij het nemen van beslissingen.
Het is erg onrustig is in een woonwijk, de meldkamer ontvangt een melding. Auto’s worden in brand gestoken en er zijn veel mensen op de been. Er wordt dringend om hulp gevraagd. Door de beperkt beschikbare menscapaciteit besluit men een drone op verkenning te sturen. De drone krijgt de gps-coördinaten van de betreffende wijk en vliegt er zelfstandig naar toe. In de wijk aangekomen schakelt de drone zijn camera in en vliegt in een gestructureerd patroon over de wijk om de situatie zo goed mogelijk in kaart te brengen. De opname wordt live naar een politiespecialist gestuurd die de situatie inschat en vaststelt welk type medewerkers worden opgeroepen om naar de wijk te worden gestuurd. De politie coördineert hierbij ook de brandweer en andere hulpdiensten. Als de hulpdiensten ter plaatse zijn aangekomen, blijft de drone vanuit de lucht de wijk in de gaten houden om te voorkomen dat hulp onverwacht verstoord wordt. Nadat de rust is teruggekeerd vliegt de drone terug naar de thuisbasis.
Huidige status
Het gereedkomen van wetgeving rondom Unmanned Aerial Vehicles (AUV), in de volksmond drones genoemd, is een teken dat de ontwikkeling en toepassingen voor drones serieuze vormen aan neemt. Nederland start in 2022 proeven1 met luchttaxi’s en drones in drie steden: Enschede, Amsterdam en Rotterdam. De ANWB voert testvluchten uit met drones van AVY voor het vervoeren van organen. De brandweer voert proeven uit in het gebruik van drones bij bluswerkzaamheden op grotere hoogte. Defensie werkt al 20 jaar met drones waaronder de bekende Reaper en Raven. Daarnaast heeft Defensie ook mini-drones2 van het type Black Hornet in gebruik. De Nederlandse politie onderzoekt sinds 2017 het gebruik van drones in verschillende proeftuinen. Denk bijvoorbeeld aan crowd control (zoals recent de coronademonstraties) en het in kaart brengen van een ongeval locatie. De drone zelf is slechts een vervoermiddel, de sensor bepaalt de toepassing. Dit zijn slechts enkele voorbeelden, de toepassingen zijn (al) legio.
De nabije toekomst: besturing vanuit centrale locaties
Een politie droneteam bestaat nu nog uit drie personen (vlieger, operator en waarnemer), een behoorlijke aanslag op het aantal beschikbare politiemensen. Door de snelle technologische ontwikkelingen kunnen drones zelfstandig vliegen, bijvoorbeeld op basis van gps-coördinatoren naar een plaats van bestemming. Met behulp van sensoren en Artificial Intelligence (AI) bepaalt de drone zijn positie en corrigeert de operator de drone op afstand als dat nodig is. Met dezelfde sensoren en intelligentie detecteert de drone of er andere objecten in de buurt zijn en ontwijkt deze. Ter plekke bepaalt de drone, op basis van vooraf ingegeven parameters, de te vliegen route en voert taken als observatie of volgen uit. Juist door de autonomie van de drone, de ingebouwde intelligentie en de sensoren kan de drone door één persoon worden bediend.
Iedere politie-eenheid heeft een zogeheten Dienst Regionaal Operationeel Centrum (DROC)3. Deze dienst heeft het totaaloverzicht van alle lopende politieacties en voert bij incidenten de regie over de noodhulp, handhaving en opsporing. De dienst behandelt de aanname van (112-) meldingen en verrijkt deze met realtime intelligence. Zij vormt de lifeline-functie voor collega’s, alarmeert eenheden bij mono- en multidisciplinaire opschaling en ondersteunt de crisisbeheersing. Bij elk van de DROC’s kan een commandoruimte worden ingericht van waaruit de drones en de inzet worden aangestuurd. Het is denkbaar dat twee of drie vliegers/operators op afstand meerdere drones tegelijkertijd aansturen. Een lokale commandant kan dan op basis van de binnenkomende beelden en andere sensorinformatie de eenheden op de grond aansturen.
Op sensorgebied staan de ontwikkelingen ook niet stil. Naast de bekende cameratypen worden sensoren ontwikkeld die gevaarlijke stoffen meten, geheime draadloze communicatienetwerken opsporen of geografische metingen uitvoeren. LIDAR (Laser imaging Detecting And Ranging) is onder andere een techniek waarbij bijvoorbeeld het (micro)reliëf in het landschap in kaart wordt gebracht. Deze techniek komt uit de archeologie om oudheden in onbereikbare gebieden te vinden. Dit kan ook gebruikt worden om veldonderzoek te doen naar bijvoorbeeld lichamen.
Het Drone Expertise Centrum
Naast het operationele gebruik van drones pleiten wij voor het oprichten van een Drone Expertise Centrum (DEC). Het DEC dient na te denken over de benodigde organisatie, processen en besluitvorming en borgt deze in de staande lijnorganisatie. Aansluiting bij, of integreren met, andere sensing-ontwikkelingen als cameratoezicht en bodycams is noodzakelijk. Hierbij kunnen alle beschikbare beeld- en geluidopnamen onderzocht worden op basis van menselijke intelligentie (Human Intelligence – HUMINT) en/of Artificial Intelligence (AI). Ook dient er aandacht zijn voor interregionale of landelijke samenwerking, opsporing stopt niet bij regio- en landsgrenzen. Naast de politie zetten ook andere hulporganisaties drones in. Intensieve samenwerking tussen de verschillende hulporganisaties en gezamenlijk gebruik van verschillende sensoren helpt de inzet van schaarse mensen en middelen en bespaart kosten. Het DEC kan hier een strategische en tactische rol in nemen.
Privacy
Naast technologische ontwikkelingen en de groeiende mogelijkheden van drones vinden wij het van groot belang dat de veiligheid en ethiek rondom drones hoog in het vaandel moet staan. Een rapport van het Rathenau Instituut geeft in het rapport Burgers en Sensoren4 aan dat de acceptatie van sensorinzet afhankelijk is van de mate van veiligheid: hoe onveiliger burgers een situatie inschatten, des te meer ze het geoorloofd vinden om sensoren toe te passen om de veiligheid en leefbaarheid te vergroten. Hieraan gekoppeld vinden burgers dat privacy-by-design moet worden toegepast bij de inzet van sensoren. Dit is onder andere afhankelijk van de veiligheid in de betreffende situatie. Wij vinden dat privacy en daaraan verbonden ethiek in de uitwerking van het gebruik van drones meegenomen moet worden.
Samenvatting en conclusie
De technologische ontwikkeling en het gebruik van drones, in het veiligheidsdomein, neemt een grote vlucht. Naast de al gebruikte sensoren als camera’s en bodycams krijgt de politie een extra grote hoeveelheid aan data die gecombineerd met andere informatiebronnen een betere informatiepositie geeft. Verwerking van al die informatie kan niet meer alleen door mensen worden gedaan en moet worden ondersteund door intelligente systemen. Het uitbreiden van het gebruik van drones is voor de politie een goede aanvulling om het tekort aan ogen en oren op straat deels op te vangen. Het integreren van en uitbreiden met drones heeft alleen zin als de organisatie daaromheen wordt aangepast. Een in te richten Drone Expertise Centrum (DEC) helpt de organisatie om proces- & organisatieverandering te initiëren en overzicht te hebben en houden op het gebruik van drones en zorgt voor een succesvolle inzet in de komende jaren.
