Johan Cruijff zei ooit: “Voetbal is een simpel spelletje: je maakt gewoon één doelpunt meer dan je tegenstander en dan heb je in principe gewonnen”. Dat geldt ook in de strijd tegen misdaad.
“De strafrechtketen piept en kraakt”, zegt Gerrit van der Burg, voorzitter van het college van procureurs-generaal van het Openbaar Ministerie. Naast hem knikt Hanneke Ekelmans. Zij is lid van de korpsleiding van de politie. Ook Henk Naves, voorzitter van de Raad voor de rechtspraak, deelt die zorg. Ook personeel is een gedeelde prioriteit. Naves, Ekelmans en Van der Burg maken zich alle drie zorgen over de enorme werkdruk die rechters, officieren van justitie en agenten ervaren. De politie worstelt met het vullen van de roosters; daar zijn de personeelstekorten het grootst. Er zijn volgens de korpsleiding duizend extra mensen nodig en op de lange termijn zelfs 3500, met name agenten in de wijk1.
Voor de uitdaging die hier geschetst wordt, kan digitalisering worden ingezet. Echter dat kan niet zonder organisatie-innovatie. Digitalisering komt als middel alleen tot zijn recht als het voldoende snel ingezet kan worden. Wat is dan snel genoeg? Net een stap sneller dan de tegenstander. Wat is organisatie-innovatie? Het is lastig hiervan een eenduidige definitie te geven. Bij organisatie-innovatie binnen de eigen organisatie gaat het bijvoorbeeld om procesverbetering, vernieuwing van de organisatiestructuur en het verleggen van verantwoordelijkheden naar een ander niveau in de organisatie. Organisatie-innovatie helpt uiteindelijk om de tegenstander een stapje voor te zijn. Om dat te bereiken is het niet alleen zinvol om naar de eigen organisatie te kijken, maar ook te onderzoeken of er nieuwe organisatievormen zijn, gericht op het samenwerken daarbuiten. Hierbij nemen we in ogenschouw dat ‘de snelheid van een proces wordt bepaald door de langzaamste speler (schakel)’. Het team wint, niet het individu. Als we in de veiligheidsketen werken moeten we dus niet alleen individuele schakels verbeteren maar ook de keten als geheel. Tegelijkertijd is het zinvol om ‘out-of-the-box’ te denken en te kijken of we ‘nieuwe schakels (spelers) kunnen toevoegen’ die de snelheid van de keten als geheel kunnen verhogen.
De verwachting van de maatschappij is dat alles snel en direct moet. Vandaag besteld, morgen in huis is een belofte die je als bedrijf moet waarmaken om succesvol te zijn. Deze verwachting zou je in de veiligheidsketen kunnen vertalen naar ‘vandaag crimineel, morgen opgepakt’. Natuurlijk simplistisch gesteld en het is de vraag of dit binnen de juridische kaders überhaupt mogelijk is. Aan de andere kant een wenkend perspectief dat – samen met de zich snel ontwikkelende criminaliteit met telkens vernieuwde vormen en veranderende (Europese) wet- en regelgeving – vraagt om een adaptief systeem. Een systeem waarin de veiligheidsketen in staat is om proactief in te spelen op de veranderingen in de wereld/samenleving en op die manier in staat is haar tegenstanders een stap voor te blijven.
Een paar concrete, recente opgaven die vragen om dat adaptieve systeem:
- De verschuiving van traditionele naar online criminaliteit. Hoe blijf je in staat om de tegenstander voor te zijn op nog onbekend terrein met een onbekende toekomst?
- Mobilisatie van onvrede via sociale media. Recente voorbeelden zijn #BLM, de COVID-onrust, en de bestorming van het Capitool. Hoe houd je Nederland veilig binnen de kaders van wet- en regelgeving?
En zo zullen nieuwe opgaven volgen. Technologie, data en kennis zijn onmisbaar, en alleen mogelijk in combinatie met wendbaarheid en actie. Organisatie-innovatie is randvoorwaardelijk voor succes. In dit artikel blijven we gebruikmaken van de metafoor van een wedstrijd en de daarbij behorende termen als team, speler, tactiek, en spelsysteem.
Spel
Hoe dan tot die organisatie-innovatie te komen? Wij gebruiken Capgemini’s Technovision 2021. Dit raamwerk bestaat uit de belangrijkste technologietrends die als inspiratie dienen voor innovatie. Daarnaast doen wij als bescheiden scouts de suggestie voor een talentvolle nieuwe speler: SafetyCat. Aan de hand van deze suggestie, beschrijven we hoe je kunt komen tot organisatie-innovatie die tot de winst leidt. We richten ons op de trends ‘We Collaborate’, ‘Thriving on Data’, ‘Process on the Fly’ en ‘You Experience’.
Figuur 1: Technovision raamwerk 20212
We collaborate – Ultieme (team) samenwerking
Nederland veilig houden is een teamprestatie. Binnen de veiligheidsketen wordt al jaar en dag samengewerkt tussen de verschillende organisaties. Wij zien kans en meerwaarde om het team aan te vullen met de kracht van de maatschappij zelf, zoals samenwerkingsverband Bellingcat. Bellingcat is een burgerjournalistiek-netwerk dat is opgericht door de Britse blogger Eliot Higgins. Het maakt onder andere gebruik van onlinebronnen, zoals sociale media. Het onderzoekt internationale conflicten en werd bekend door berichtgeving over de Syrische Burgeroorlog, de oorlog in Oost-Oekraïne en de vliegramp met MH17. De veiligheidsketen zou kunnen onderzoeken hoe ze dit door middel van het inzetten van een nieuw concept als SafetyCat kunnen faciliteren, binnen de bestaande wetgeving uiteraard3.
Thriving on Data – Bouwen op data
Tijdens rellen voor de lockdown in Nederland werd de Politie al enigszins geholpen door burgers die informatie deelden over de relschoppers. Daardoor konden verdachten opgespoord worden. Dit willen we door SafetyCat structureel verweven met de werkwijze in de veiligheidsketen. Mensen organiseren zich, activeren elkaar en krijgen andere mensen op de been. Social media zijn het platform waar dit gebeurt. Dit is niet altijd (geoorloofd) zichtbaar voor de handhavers. Politie en Justitie willen uiteraard wel op de hoogte blijven, maar mogen niet alles. Burgers zijn bereid dit ter beschikking te stellen aan de veiligheidsketen (mits hun eigen privacy wordt gewaarborgd) maar SafetyCat zou meer kunnen doen: burgers gaan zelf de informatie die ze hebben combineren, analyseren en maken de resultaten vrijelijk beschikbaar voor de maatschappij, en dus ook voor de veiligheidsketen. Zo kan de veiligheidsketen worden ontlast aangezien een deel van het analysewerk door vrijwilligers gebeurt. Dit moet uiteraard plaatsvinden binnen de juridische kaders, maar vraagt wellicht ook om aanpassing van de juridische kaders.
Process on the Fly – Agile als katalysator
Een winnende speltactiek binnen de veiligheidsketen is essentieel. Daarbij is goed samenspel op basis van het spelsysteem randvoorwaardelijk. Maar als de omstandigheden op het veld wijzigen, moet de tactiek in het veld snel aangepast kunnen worden. Een van de succesfactoren ligt in het (snel) uitwisselen van relevante informatie. Willen we de wedstrijd winnen dan moeten we met deze extra informatie ook nog scoren. Kortom, de informatie moet snel kunnen worden verwerkt, geanalyseerd en tot actie leiden en we moeten nieuwe technologie snel kunnen inzetten. De huidige manieren van werken voldoen niet meer en zijn te traag.
Tegenwoordig is transformeren naar agile werken – wat eveneens een vorm van organisatie-innovatie is – een tactiek die veel organisaties inzetten om te winnen. Er zijn allerlei frameworks die helpen om nieuwe producten of diensten sneller bij de eindgebruiker te krijgen met als doel de concurrentie voor te blijven. Deze frameworks geven een heldere structuur en control hoe op snelle wijze nieuwe producten of diensten in te zetten met optimaal gebruik van budget. Ook voor SafetyCat zullen we dit inzetten (lees: SafetyCat moet worden ingebed in de keten én de veiligheidsketen zelf zal verder moeten transformeren naar agile werken).
In grove lijnen komt het erop neer dat nieuwe producten of diensten kort-cyclisch worden ontwikkeld, getoetst en aangepast. De reden dat transformeren naar agile werken vaak toch lastig is, is omdat het een verandering van mindset vraagt: ‘hoger’ in de organisatie moet men in staat zijn om verantwoordelijkheden deels te delegeren, op de werkvloer moet men in staat zijn om deze gedelegeerde verantwoordelijkheid ook te dragen en tot betere resultaten laten leiden. Het uiteindelijk resultaat is dat de veiligheidsketen als geheel sneller en beter nieuwe producten of diensten ‘naar buiten krijgt’ en als zodanig de boef voor blijft. Iedere organisatie is een schakel in een keten van verschillende schakels en dus alle schakels moeten verbeteren. En de ‘aansluitpunten’ tussen de schakels zuilen ook moeten worden verbeterd. Zo kunnen we de keten als geheel optimaliseren en daarmee de wedstijden (blijven) winnen, waarmee we Nederland veiliger maken. Onze oproep is dan ook aan de schakels om te transformeren naar agile werken én de samenwerking in de veiligheidsketen op te zoeken om de keten als geheel te verbeteren.
You Experience – Beleving van waarde
Deze trend is van belang voor de mensen in de veiligheidsketen die gebruik maken van de nieuw ontwikkelde tools om de wedstrijd te winnen. Voor SafetyCat geldt dat het voor de deelnemers (burgers, vrijwilligers) aantrekkelijk moet worden gemaakt om hun informatie en analyse te delen maar ook dat de resultaten van hun werk (een gewonnen wedstrijd) ‘gevierd’ worden. Dat kan al heel eenvoudig beginnen: zoals bij Opsporing Verzocht wordt aangegeven hoeveel tips er zijn binnengekomen en wat er met die tips is gedaan en wat ze hebben opgeleverd. Dit is het schouderklopje van je teamgenoten als je gescoord hebt.
Wij willen met dit artikel een aanzet geven tot organisatie-innovatie in de brede zin binnen de veiligheidsketen, waarbij het volledige maatschappelijke potentieel benut wordt om Nederland veilig te houden. We vertrouwen hier op ‘the wisdom of the crowd’ (veiligheidsketen en burgers) om dit aan te vullen, verbeteren en implementeren.
De bal ligt klaar. Wie wil meehelpen het uiteindelijk winnende doelpunt te scoren om zo Nederland veiliger te maken?
